రాజశేఖర రెడ్డి చనిపోయిన మొదట్లో కొంతమంది గ్రామీణ మహిళలతో మాట్లాడినప్పుడు నున్ను బాగా ఆలోచింపజేసిన ఒక సందర్భం ఇది.
నేను మాట్లాడిన వారిలో అందరూ పేదలు లేకపోతే నిరుపేదలైన వాళ్ళే. దాదాపుగా నిరక్షరాస్యులే అనుకోవచ్చు. అన్ని పధకాలూ అందుతున్నాయా? మీ దృష్టిలో ఎలాంటి పధకాలైతే మీకు బావుంటుంది? ఏ విషయాల్లో మీరు ఎక్కువ ఇబ్బందులు పడుతున్నారు లాంటి ప్రశ్నలడుగుతూ విషయాలు అర్థం చేసుకోవడానికి నేను చేస్తున్న ప్రయత్నమది.
పింఛన్లూ ఇంకా ఇతర పధకాలూ సరిగ్గా అమలవ్వట్లేదనీ, YSR ఉన్నప్పుడు బాగా అమలయ్యేవనీ చెప్పారు వాళ్ళు. ఇప్పుడున్నాయనకూడా అన్నీ చేస్తాను, చేస్తున్నాము అనే చెప్తున్నారు కదా ఏంటి ఇబ్బంది అని అడిగితే, అలాగే చెప్తున్నారు గానీ మా చేతికి మాత్రం అందట్లేదు అన్నారు.
సరే వీళ్ళు చెప్తున్నదాంట్లో కొంత నిజమూ కొంత వాళ్ళ రాజకీయ ప్రాధాన్యతని తెలియజేసే ఉద్దేశ్యమూ ఉందని నాకు అనిపించి.. సరే మరి ఎలా చేస్తే పధకాలు సరిగ్గా అమలవుతాయి అని అడిగా. ఆయన కొడుకుని ముఖ్యమంత్రిని చేస్తే అవుతాయన్నారు.
మరి సోనియాగాంధీ చెయ్యనంటుంది కదా, ఉన్న పరిస్థితుల్లో ఏం చేస్తే బాగుంటుందో అది ఆలోచిద్దాం అన్నాన్నేను. అప్పుడొచ్చింది ఒక బుల్లెట్లాంటి సమాధానం:
ఏందబ్బాయ్ నువ్వు చెప్పేది ? ఏందామి జేసేది బోడి.. ఆమిని జేసిందే మేవయితే ! ఆమినిజేసినోళ్ళం ఆయబ్బాయిని జెయ్యలేమా ?
ఈ ప్రజాస్వామ్యంలో తన సత్తా ఏంటో, తనేం చెయ్యగలదో ఎంత స్పష్టంగా చెప్పిందీ! తన శక్తి గురించీ తన పాత్ర గురించిన స్పృహ ఏంత స్పష్టంగా ఉందీమెలో !!
నేను: నీ పేరెంటమ్మా ?
సుశాలమ్మ: సుశాలమ్మ
సుశాలమ్మ: సుశాలమ్మ
నేను: ఉపాధి హామీ పనులందుతున్నాయా?
సుశాలమ్మ: అందుతున్నాయి. మా వూళ్ళో చానా మంది యెల్తన్నారు
నేను: ఎన్నిరోజులెళ్ళావ్ ఈ యేడు?
సుశాలమ్మ: నాకుండదు. 60 సం. దాటిన నాబోటి ముసలొళ్ళకి కాదు అది వయొసోళ్ళకే. మా కోడళ్ళు కొడుకులూ యెల్తన్నారు.
నేను: అక్కడ పనిజేసే వాళ్ళ వస్తువులూ, పిల్లల్ని చూసుకోటానికి నీ లాంటి ముసలోళ్ళకి కూడా ఇవ్వాలి వాళ్ళు పని రూలు ప్రకారం. నీ లాంటోళ్ళని తీసుకొని వెళ్ళి ఈ సారి అడుగు.
వోటెయ్యండి బాబూ అని చెప్పినప్పుడు.. ఆన్ లైన్లో వోటేసే పద్దతి పెట్టాలి. అన్నీ ఇంత కష్టంగా ఉంటే ఎవరేస్తారు? నేనొక్కణ్ణీ వేసినా రాజకీయ రాజకీయ పార్టీలు వోట్లు కొనుక్కుంటారు. మనమెంత చించికున్నా మనం మార్చలేము ఈ దేశాన్ని.అసలు ప్రెసిడెన్షియల్ సిస్టం పెట్టాలి మన దేశంలో. ప్రపోర్షనల్ రిప్రసెంటేషన్ ఉండాలి.. లాంటి సమాధానాలిచ్చిన ఎంతోమంది నాకు ఒక్కసారిగా గుర్తొచ్చారు.
వివిధ కారణాలతో వోట్లెయ్యకుండా ఉపన్యాసాలిస్తూ రాజకీయాల్ని తిట్టుకుంటూ కూర్చునే వాళ్ళ ని చూసినప్పుడు కలిగే అసహనం, నిరుత్సాహం ఒక్కసారిగా పెనుగాలికి కొట్టుకుపోయింది. మన ప్రజాస్వామ్యానికి ఇంకేం భయం లేదు. సుశాలమ్మ లాంటి పౌరులున్నారు.. ఇంక మన పని మనం ధైర్యంగా చెయ్యడమే మిగిలింది అనిపించింది. రాజ్యాంగ నిర్మాతలు సామాన్య ప్రజల మీద పెట్టిన నమ్మకాన్ని వీళ్ళు వమ్ము కానీయరు. ఈ సుశాలమ్మే మన ప్రజాస్వామ్యానికి పెద్ద దిక్కు అనిపించింది.
కొన్నాళ్ళ తర్వాత మళ్ళీ అదే ఊరికి వెళ్ళినప్పుడు:
నేను: సుశాలమ్మా.. ఏంది సంగతులు ?
సుశాలమ్మ: అంతా బాగానే ఉందయ్యా. ఉపాది హామీ పనిస్తన్నారు నాక్కూడా
నేను: ఒహ్హో.. సామాన్యురాలివిగాదు.. ఏమన్నారు?
సుశాలమ్మ: మాక్కూడా ఇవ్వమని అడిగాం.. రూల్స్ లేవన్నారు. వస్తువులూ పిల్లల్నీ కనిపెట్టుకునుటానికి మాక్కూడా ఇవ్వాలి పని. అది రూలు అంటేనూ.. ఆయన నవ్వి..అబ్బో సుశాలమ్మో నీ రూల్స్ తో మేం పళ్ళేములే గానీ పనే ఇస్తాంలే అని పనిలో పెట్టుకున్నాడు.
నేను: నాయకురాలివయిపోయావ్ అయితే వూళ్ళో :)
సుశాలమ్మ: ఊరుకోబ్బాయ్.. ఇప్పుడుకే మా మనవళ్ళు కోడల్లు జోకులు జేత్తన్నారు నామీద
నేను: ఏమని ?
సుశాలమ్మ: సోనియాగాంధీ అని పేరు బెట్టారు నాకు.
నేను: ఛస్స్.. ఆ పేరు నీకెందుకు. సోనియాగాంధీ నే ఉంచాలో ఊడబెరకాలో డిసైడ్ చేసేది నువ్వయితె. నేజెప్తాలే ఆళ్ళకి నువ్వంతకంటే పవర్ ఫుల్లని :))
అవును, మన ప్రజాస్వామ్యానికి ఈ సుశాలమ్మే పెద్ద దిక్కు. జై హో సుశాలమ్మ..